'Eenzame staatsman' De Geer dupe van roddel en achterklap
© ANP. Dirk de Geer wacht in mei 1947 zijn strafzaak af. Hij zit voor de
getuigenbank met daarin - tussen parketwachten - de hooggeplaatste NSB'ers
Ernst Voorhoeve (links) en Toby Goedewaagen.
Het was niet verstandig van Dirk de Geer om na zijn ontslag als minister-president in 1941 terug te keren naar bezet gebied. Zijn pleidooi voor het samengaan van democratie en nationaalsocialisme was voor het verzet een klap in het gezicht. Maar veel andere verwijten die de CHU-politicus na de oorlog over zich heen kreeg, zijn niet gebaseerd op feiten.
Zo heeft De Geer, die kort na de inval van de Duitsers met zijn kabinet naar Londen uitweek, het nooit met Hitler op een akkoordje willen gooien. Na de oorlog deden enkele van zijn collega's voorkomen dat koningin Wilhelmina De Geer vanwege die 'slappe houding' terecht tot ontslag had gedwongen. Onderzoek van Trouw-redacteur Meindert van der Kaaij wijst uit dat Wilhelmina al veel eerder af wilde van De Geer. Van der Kaaij promoveert vandaag op het proefschrift 'Een eenzaam staatsman, een biografie van Dirk de Geer'.
Wilhelmina zou haar vertrouwen in De Geer hebben verloren na een kennismakingsgesprek met Churchill waaraan de Britse premier volgens minister van buitenlandse zaken Van Kleffens een 'allerakeligste indruk' zou hebben overgehouden. De Geer ontkende dit, maar niemand geloofde hem. Uit een kort memo, gevonden in Churchills archief, blijkt niets van een slecht gesprek. De Brit meldt aan zijn collega's dat het Nederlandse kabinet een leger wil opzetten om de strijd tegen Duitsland voort te zetten. Churchill vond het very important om hiermee 'zo snel mogelijk' aan de slag te gaan.
Van der Kaaij betwijfelt of De Geer in 1947 een eerlijk strafproces heeft gehad. Oud-premier Gerbrandy zette zich actief in om zijn voorganger veroordeeld te krijgen. Met het risico van strafrechtelijke vervolging nam hij geheime notulen van de ministerraad mee naar huis en gaf delen aan het Openbaar Ministerie. De Geer werd vervolgd door officier van justitie Sikkel, op die positie terecht gekomen dankzij zijn zwager Gerbrandy, toen nog minister van justitie.
© Trouw 2011.
REACTIES
johannijhof
De Geer werd op missie naar NL-Indie gezonden, en deserteerde in Portugal om in overleg met de nazis terug te keren naar bezet Nederland. Daar bleef hij, ondanks bevel dit te staken en bedreiging met een strafproces na de oorlog, oproepen de strijd op te geven. Het is mij een raadsel hoe men dan van een "showproces" kan spreken. Mij dunkt dat hij heel mild behandeld is. Vergelijking met Denemarken is onzin. Dat was bezet, Nederland had het Europese gebied moeten opgeven, maar was nog in oorlog.
31/05/12 17:12
cabbar
Het staatshoofd en de regering zijn uitgeweken naar Londen. Zij konden naar andere Overzeese Gebiedsdelen gaan. Dit hebben zij niet gedaan, maar Nederland gewoon in de steek gelaten. Kijk naar het voorbeeld van Denemarken, waar de monarch en het parlement gewoon gebleven zijn, en konden functioneren, zij het met beperkingen. . De terugkeer van Dirk de Geer was zinloos, evenals die van de rest van de "regering in ballingschap" na de oorlog. De grondwet was daar duidelijk over.
31/05/12 16:14
mw. drs. M.J.M. Tenhumberg
De Geer kreeg een showproces, omdat hij stond op een politiek vergelijkbaar met de Deense liberale minister Eric Scavenius en de Zweedse neutraliteit. Wilhelmina bereidde een soort nieuwe elite-dictatuur voor met haarzelf aan het hoofd, zonder partijen, en met een door haarzelf benoemde elite uit het 'verzet' en prins Bernhard. Natuurlijk niet met de communistische verzetslieden en katholieke partizanen aan wie zij een hekel had. Maar alle échte dossiers en oorlogswinsten bleven tot nu geheim!
31/05/12 15:40
johannijhof
Blijkbaar acht men de tijd rijp voor eerherstel van uiterst twijfelachtige figuren. Hoe kan men zijn "pleidooi voor het samengaan van democratie en nationaalsocialisme" anders zien dan als het met Hitler op een akkoordje gooien? . Als de voortreffelijke diplomaat Van Kleffens met kromme tenen heeft gezeten, kunnen we dat rustig van hem aannemen. Trouwens, het Engels van De Geer was zo abominabel, dat het in Londen ontslagreden genoeg was: "How do you do Mr Churchill, and how do you do your wife?"
31/05/12 14:47
Fatsoen
"Een jonkheer, geen man. Een man, geen jongen meer." In de schaduw van gisteren, H.M. van Randwijk, pagina 26 v.v. Schrijven kunnen? " ' Wij staan buiten het conflict ', zij hij een goed christelijk-historisch man, toen een nieuw heidendom storm liep tegen alle historische en christelijke waarden, die Europa kende, toen de concentratiekampen al vol waren, de Joden als schadelijk wild werden gejaagd en de Hitlerjongens....hun wil aan Europa...opleggen." Nu iets over Colijn? Goed bedoeld?
31/05/12 13:19
AdamBerg
Ik zou ook de rol van Wilhelmina, gedurende de gehele oorlogsperiode wel weer eens ZEER nauwgezet EN kritisch willen zien uitgezocht, ook tav van dit soort zaken. En in het verlengde daarvan de rol en het funktioneren van de Hoger Raad, de krijgsraden, de Raad van State.
31/05/12 12:48
Bert - Gron
De Geer wilde een samengaan van democratie en Nationaal Socialisme, maar heeft het nooit met Hitler op een akkoordje willen gooien, stelt Van der Klaaij. Waardoor doet deze merkwaardige ongerijmdheid mij denken aan de manier waarop de top van het CDA zich verdedigt tegen het op een akkoordje gooien, maar niet samengaan, met de PVV?
31/05/12 12:40
Alexander Chiron
" Sikkel, op die positie terecht gekomen dankzij zijn zwager Gerbrandy" Welnu, er is nog niets veranderd hoor in de loop der jaren. PvdA zorgt voor PvdA, VVD voor VVD en CDA voor CDA en GL begint ook al aardig in die richting te gaan. Overal zitten zwagers en vrienden, die elkaar de bal toespelen. Men zou eens moeten filteren op "familierelatie" in de besturen van onderwijs en zorg. Je zal verbaasd komen te staan, wie met wie allemaal een verbinding hebben.
31/05/12 12:12
mw. drs. M.J.M. Tenhumberg
D.J. De Geer had gelijk met zijn vrees voor uitbreiding van het Communisme over Europa, en over de Britse politiek om staten uit te leveren aan het Communisme of aan 'goede' oorlogsmisdaden zoals Hiroshima in 1945. Eelco van Kleffens kwam in 1943-1944 ook met de Britten in aanvaring. Over de Tweede Wereldoorlog zijn wij allemaal belogen, gehersenspoeld en verraden. De diepste waarheid komt misschien later aan het licht. Ook nú zijn de bankiers en politici druk met oorlogshitserij in Syrië-Iran!
31/05/12 11:59
F. de Boer
De Hoge Raad zat vol met landverraders. Donner hield hen de hand boven het hoofd. Dat weet iedereen. Toch zit nu weer een Donner op precies diezelfde plek. Wie nog gelooft in eerlijke politiek is een domoor.
31/05/12 11:57
Carel
De machinaties rond de Geer lijken erg op de wijze waarop CDA coryfee Piet Hein Donner Onderkoning van Nederland is geworden. . Over 65 jaar weten we meer?
31/05/12 11:31
|
wezen.org
