ww2.bz

www.elsevier.nl - donderdag 11 januari 2012
|
Weblog Afshin Ellian
Maak op 4 mei excuses voor Jodenvervolging
De Nederlandse regering in ballingschap heeft tijdens de Tweede Wereldoorlog niets gedaan om de Jodenvervolging door de bezetter te bemoeilijken. Onder bepaalde omstandigheden kun je ook door een passieve houding medeplichtig worden aan een misdaad. Natuurlijk heeft de Nederlandse regering in de Tweede Wereldoorlog geen misdaden gepleegd tegen het Joodse volk. Maar hoe moeten we passiviteit moreel en politiek beoordelen?
Totalitair regime
Elk jaar op 4 en 5 mei leren we onze kinderen hoe een totalitair regime de passiviteit van een volk kan gebruiken om op grote schaal misdaden te plegen. We herinneren onze kinderen dan aan de schandalige passiviteit van velen tijdens de Jodenvervolging. Dit verhaal vertellen we elkaar telkens weer. Welk verhaal moet de regering over haar eigen rol vertellen?
Excuses
In het boek Judging the Netherlands van Manfred Gerstenfeld roept een aantal oud-bewindslieden de Nederlandse regering op om haar verantwoordelijkheid te nemen en haar excuses aan te bieden voor de slappe houding van de regering in ballingschap. De Nederlandse regering heeft destijds gefaald in het nakomen van haar morele en statelijke plichten ten opzichte van haar eigen Joodse burgers. Ze heeft daartoe zelfs geen poging ondernomen.
Falen
Oud-ministers Gerrit Zalm (VVD) en Els Borst (D66) vinden dat excuses voor het falen van de Nederlandse regering in ballingschap, gepast zouden zijn. Daarover zegt Zalm: 'Ik zou er geen moeite mee hebben gehad om excuses daarvoor aan te bieden. We weten nu dat de Jodenvervolging koningin Wilhelmina weinig bezighield.' Els Borst gaat een stap verder: 'De regering van toenmalig premier Pieter Gerbrandy zag de Joodse Nederlanders als bijzondere groep en niet als echte Nederlanders. Mijn intuïtie is dat als alle katholieken of gereformeerden naar Duitsland waren gedeporteerd, de Londense regering wel instructies had gegeven aan de bevolking in bezet Nederland.'
Instructie
Scherp en nauwkeurig formuleert Borst het Nederlandse probleem gedurende de bezetting door nazi-Duitsland: de regering gaf geen instructie aan de bevolking hoe ze zich moest gedragen inzake de Jodenvervolging. Kamerlid Geert Wilders (PVV) vraagt het kabinet alsnog spijt te betuigen voor deze ontoelaatbare passiviteit en nalatigheid van de Nederlandse regering. Moet de regering dit doen? De vraag kan ook worden gesteld waarom de Nederlandse regering het níet zou moeten doen. Wat staat een spijtbetuiging in de weg?
Bizar argument
In het NOS-journaal hoorde ik iemand zeggen dat de regering geen spijt kan betuigen, omdat ze dan koningin Wilhelmina zou bekritiseren. Een bizar argument! Oranje zou zo'n spijtbetuiging in de weg staan? Dat is niet geloofwaardig. Ten eerste kan het staatshoofd door een dergelijke spijtbetuiging niet als persoon worden aangevallen of bekritiseerd. Temeer nu het om een zeer gecompliceerde toestand gaat. Het gaat hier om de handelingen van de Nederlandse regering - en die is meer dan het staatshoofd alleen. Ten tweede is de Jodenvervolging de ergste misdaad uit de Nederlandse geschiedenis, we kunnen de misdaad niet wegmoffelen. Sterker, het is een moreel ijkpunt voor ons land. En de Nederlandse regering heeft gefaald in het afgeven van een signaal aan de bezetter en haar eigen burgers aangaande de Jodenvervolging.
Misdaad
Het verhaal van 4 en 5 mei is niet compleet als de Nederlandse regering haar eigen specifieke vorm van verantwoordelijkheid niet durft te nemen. Wat moet ik hierover tegen mijn kinderen zeggen? Je mag je nooit passief gedragen als er een misdaad van een dergelijke omvang wordt gepleegd. Ik moet er dan dus wel aan toevoegen dat dit niet voor de Nederlandse regering geldt. Koningin Beatrix, premier Mark Rutte en de Staten-Generaal moeten een einde maken aan deze historische absurditeit.
Hét moment
Wanneer moet dit gebeuren? Het beste moment is op 4 mei 2012, op de Dam. Daar moet onze premier namens de Nederlandse regering excuses aanbieden voor de passieve houding van de Nederlandse regering tijdens de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog. Deze spijtbetuiging is niet zozeer een tegemoetkoming aan de slachtoffers van naziterreur. Deze spijtbetuiging is noodzakelijk voor het Nederlandse collectieve geweten. Het kost Nederland niets, maar geeft een betekenisvolle richting aan het morele en historische besef van een volk dat ook zelf werd onderworpen aan de grootste tragedie van de twintigste eeuw. Het verhaal van bezetting is nog niet rond. Maak het rond.
Afshin Ellian

|